Leesverslag 2 Kinderjaren

Titel: Kinderjaren

Schrijver: Jona Oberski

Plaats van uitgave & uitgeverij: Groningen, Wolters-Noordhoff

1^e druk: 1978

Aantal bladzijden: 93

1          Samenvatting
Het boek gaat over een jongetje van Joodse afkomst. Met zijn vader en moeder woont hij in Amsterdam. Op een dag worden hij en zijn moeder per ongeluk naar Westerbork gestuurd. Na een week mogen ze weer naar huis. Kort daarop is hij jarig; hij krijgt erg veel cadeautjes, waaronder een harlekijntje. De invloed van de oorlog wordt steeds voelbaarder, vooral de Jodenhaat wordt duidelijker. De kruidenier wil niets meer aan hen verkopen, maar de glazenwasser komt nog steeds. 

Hij moet nu een Jodenster dragen. Bij een inval door soldaten moeten ze hun huis uit. Ze moeten naar het Muiderpoortstation, waar ze op de trein gezet worden naar Westerbork. De ouders denken of willen denken dat ze naar Palestina gaan; ze hoeven alleen nog maar de papieren klaar te krijgen. Op een dag worden er mensen omgeroepen die weg mogen uit dit kamp. Zij horen daar ook bij. Helaas gaan ze niet naar Palestina, maar naar een ander kamp waar zijn vader gescheiden wordt van hem en zijn moeder. 

Hij mag in het nieuwe kamp af en toe mee om de keukenpannen schoon te maken, pas de tweede keer snapt hij dat hij ze leeg moet eten. Op vaders verjaardag zien ze vader eindelijk weer, moeder heeft een taart gemaakt van aardappelen en broodkruimels. Als zijn vader ziek wordt en naar de ziekenbarak moet bevalt hij dit wel, omdat hij zijn vader nu vaker ziet. Als hij van de dokter zijn moeder moet gaan halen omdat zijn vader niet lang meer heeft te leven verdwaald hij en vergeet de boodschap door te geven. Toch zijn ze er net op tijd bij om vader te zien sterven. Nu moet hij van de grote kinderen een proef afleggen om te bewijzen dat hij bij de groten hoort. Hij moet het ketelhuis binnengaan, hier blijken allemaal lijken te liggen. Als hij zijn moeder hierover vertelt, zegt zei dat dit het knekelhuis heet. Hij mag er nooit meer komen en wordt van top tot teen behandeld met ontsmettingsmiddel. 

Moeder en hij vertrekken weer met een andere trein. Nog steeds wordt hem verteld dat ze op weg zijn naar Palestina. Hij heeft geslapen en zijn moeder vertelt hem dingen die hij zich niet kan herinneren. Zij zegt hem dat ze al twee weken in de trein zitten. Als de trein voor langere tijd stopt gaat hij met Trude, een vrouw die hij al kent van voor het kamp, brandnetels zoeken om soep van te koken. De volgende dag komen de Russen hen bevrijden, ze nemen de Moffen mee. De mensen uit de trein worden ondergebracht in verschillende huizen in Tröbitz. Zijn moeder is ziek en wordt naar het ziekenhuis gebracht. Hij slaapt bij Trude en Eva op een kamer. Hij bezoekt zijn moeder nog een keer in het ziekenhuis. Ze is er slecht aan toe, het lijkt of ze gek geworden is. Later zegt Trude dat de weg afgesloten is en hij niet naar zijn moeder kan, maar ze liegt want zijn moeder is dood. Eva vertelt hem dat zijn moeder dood is. Hierop wordt hij zo boos op Trude dat hij koorts krijgt en vijf dagen ziek op bed ligt. 

Met een Canadese vrachtwagen gaan ze terug naar Amsterdam. Meneer Paul en zijn vrouw willen hem wel adopteren. Eerst weigert hij te eten. Hij kotst ook alles uit, maar omdat hij nu een grote jongen is, hij is immers acht, moet hij het zelf opruimen.

2          Tijd

A1          Het tijdsverloop van het verhaal is chronologisch. Je volgt de hoofdpersoon door je jaren heen. Het jongetje was 2 jaar toen de oorlog begon en in het laatste hoofdstuk wordt gezegd dat hij acht jaar is. Dit betekent dat de vertelde tijd dus ongeveer 6 jaar is.

A2                                     Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit is ongeveer 70 jaar geleden. Je kunt je hierdoor goed inbeelden hoe het er aan toe ging in de Tweede Wereldoorlog. Hoe slecht de mensen het hebben gehad in die tijd.

B1           Het verhaal blijft goed te volgen doordat het in chronologische volgorde is verteld. Je vraagt je af wat er verder gaat gebeuren. Door dit tijdsverloop blijft het verhaal juist een beetje spannend.

B2           Door alle omstandigheden die worden verteld, geeft het verhaal mij een betrouwbare indruk van de periode tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ik kon me bijvoorbeeld goed inbeelden hoe het concentratiekamp eruit zal zien.

               

3          Perspectief

A1          De schrijver van het verhaal (Jona Oberski) is de hoofdpersoon van het verhaal.

A2          Ik-perspectief

B1           De schrijver presenteert zich als de persoon die hij was toen hij rond de acht jaar was.

B2           Doordat Jona Oberski zelf de hoofdpersoon is, besef je dat alle afschuwelijke gebeurtenissen in het verhaal toch echt gebeurt zijn. Dit vind ik een erge gedachte. Ik hoopte namelijk stiekem terwijl ik het verhaal las, dat alles verzonnen zou zijn.

B3           Ik bleef erg betrokken bij het verhaal omdat ik me erg begon in te leven met de hoofdpersoon. Ik vond het verschrikkelijk wat hij allemaal meemaakte.

4          Personages

A1          Doordat het boek een autobiografie is, is Jona Oberski zelf de hoofdpersoon. Hij presenteert zich als de persoon die hij was toen hij ongeveer acht jaar was.

               

Hoofdpersoon: Jona

Hij is een beetje naïef en heeft niet precies door wat er allemaal aan de hand is tijdens de oorlog. Naarmate hij ouder wordt ontdekt hij wat er in de oorlog gaande is.

                Bij personen:

-          De moeder van Jona. Ze is zorgzaam en probeert haar zoontje te beschermen.

-          De vader van Jona komt niet zo vaak voor in het verhaal omdat hij aan de andere kant van het kamp zit. Hij lijkt vriendelijk. 

-          Trude is een kennis van de moeder van Jona. Trude, Jona en zijn moeder zitten in hetzelfde kamp. Zij is een lieve vrouw die ook een beetje voor Jona zorgt. Als de moeder van Jona dood gaat zorgt Trude samen met Eva voor hem totdat hij bij zijn pleeggezin kan wonen.

-          Eva is een andere vrouw uit het kamp. Ze is een eerlijke vrouw en zorgt ervoor het Jona weet dat zijn moeder is overleden. Trude hielt dit geheim. 

A2          Ja, ze maken zeker een persoonlijke ontwikkeling door. Jona wordt naarmate je verder in het boek komt steeds ouder. Hij komt er steeds meer achter wat er in de oorlog gaande is.

B1           Een belangrijke beslissing wordt genomen door Jona wanneer hij door de grotere kinderen uit het kamp wordt gedwongen om een proef te doen zodat hij er ook bij hoort. Hij moet het ketelhuis binnen. Jona weet niet dat het ketelhuis de plek is waar alle lijken worden opgeslagen. Als Jona er dus bij wil horen, zou hij naar binnen moeten gaan. Uiteindelijk is hij naar binnen gegaan. Dit was voor hem natuurlijk een vreselijke ervaring.

B2           Met de moeder van Jona. Ik kan me heel erg voorstellen dat het lastig is om een klein kind naast je te hebben terwijl er een oorlog aan de gang is. Vooral omdat Jona ook niet doorheeft dat alles hartstikke erg is. Je wilt natuurlijk niet dat je kind dit soort dingen meemaakt.

5          Ruimte

A1          Het verhaal begint in het huis in Amsterdam waar Jona met zijn vader en moeder woont. Het huis wordt beschreven als een kleine woning in Amsterdam, waar af en toe een glazenwasser komt. Zo krijg je een goed idee hoe de omstandigheden van Jona waren voordat hij en zijn ouders in het concentratiekamp terecht kwam. Het concentratiekamp wordt beschreven als een groot gebied met allemaal barakken. De barakken worden niet echt beschreven, omdat Jona hier zich niet echt mee bezig houdt.

B1           In het verhaal is de ruimte en de sfeer erg bepalend. Doordat het concentratiekamp goed werd beschreven, kwam je erachter hoe vreselijk het is om daar te leven.

B2           Nee, helemaal niet. De sfeer was verschrikkelijk in het concentratiekamp. Iedereen was bang om dood te gaan.

6          Spanning

A1          Het verhaal is spannend op de momenten dat Jona iets nieuws ontdekt in het kamp. Er kan dan elk moment iets gebeuren.

B1           De schrijver is niet zo zeer erin geslaagd om het verhaal spannend te maken, hij is er meer in geslaagd om de lezer ervan te overtuigen dat de Tweede Wereldoorlog een verschrikkelijke tijd was. De spanning in het boek vond ik ook niet echt belangrijk. Het was belangrijker om te beseffen dat er vreselijke dingen gebeurden.

7          Stijl

A1          "...toen de meneer mij een zilver glimmende lepel kwam brengen"

A2          Het verhaal is in kinderlijke stijl geschreven. Dit komt natuurlijk omdat het vanuit de ogen van een jong kind is verteld. Wat ook opvallend is, is dat Jona alles heel letterlijk beschrijft. Dat is goed te zien in het citaat bij A1. Wij zouden gewoon zeggen: ‘...toen de man mij een lepel kwam brengen’.

B1           Ja, ik vond het interessant om te zien hoe kinderen denken.

B2           Nee, de stijl ligt niet dicht bij mijn eigen taalgebruik. Ik ben nu zestien en gebruik natuurlijk veel meer moeilijke woorden dan een kind van acht.

8          Genre

A             Oorlogsroman

B             Het verhaal speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog

9          Thema en motieven

A1          De kleine Jona komt samen met zijn ouders tijdens de Tweede Wereldoorlog terecht in een concentratiekamp, waardoor zijn leven in een korte tijd compleet verandert.

A2          Motief 1: het letterlijk beschrijven van voorwerpen door Jona. Hij vertelt steeds precies wat hij ziet.

Motief 2: Jona zegt vaak dat hij geen kind meer is. De schrijver laat dat vaak terugkomen, omdat hij zo'n vreselijke tijd heeft gehad en geen kind meer wilt zijn. Aan het eind van het verhaal wordt het omgedraaid. Jona voelt zich eenzaam, verdrietig en angstig en wil op dat moment het liefst toch weer kind zijn en zorg van zijn ouders krijgen. Juist dan zegt niet Jona, maar zijn nieuwe moeder: "Je bent geen kind meer."

B1           Ik vindt het een moeilijk thema, want ik weet dat veel mensen de oorlog hebben meegemaakt en dit nooit meer zullen vergeten.

B2           Ja, ik ben me er bewust van geworden dat ik blij moet zijn met de goede omstandigheden waarin ik leef.

10        Titel

A             De titel is ‘kinderjaren’, omdat alle gebeurtenissen in het verhaal door de ogen van een Joods kindje worden beschreven. Dit is heel opmerkelijk, want hij begrijpt bepaalde gewoontes en regels nog niet die volwassenen wel begrijpen. Hij begreep bijvoorbeeld niet dat het heel normaal is dat je de afwas doet na het eten.

B             ‘Leven als kind in de oorlog’

11        Vergelijking

A1          Ik heb nog nooit een boek over de Tweede Wereldoorlog gelezen. Ook is het nieuw dat ik een boek lees dat in kinderlijke taal is geschreven. De boeken die ik vroeger las tellen dan natuurlijk niet mee.

                               Overeenkomsten met de boeken die ik normaal lees is dat het verhaal een boodschap heeft, namelijk het verplaatsen in het leven in de oorlog.

B             Het meest opvallende aan dit boek is dat het een erg grijpend verhaal heeft. Dit verhaal vergeet ik denk ik niet zo snel.

13        Eindwaardering

Structurele argumenten:

A) Het onderwerp spreekt mij wel aan, omdat ik de Tweede Wereldoorlog een interessante tijd vind.

Het is goed om hier verhalen over te lezen, zodat je je dan meer beseft dat je het goed hebt.

B) De stijl waarin het boek geschreven is, spreekt mij wel aan, omdat het verhaal door de kinderlijke

manier van vertellen heel makkelijk te begrijpen is. Er komen helemaal geen moeilijke woorden in

voor.

C) De personages zijn goed uitgewerkt, maar ik herken me niet in het gedrag van de personages. Dat

komt omdat ik geen kind ben en omdat ik de Tweede Wereldoorlog niet heb

meegemaakt.

D) Het verhaal bevatte geen flashbacks en daardoor vond ik het verhaal goed te volgen en niet

verwarrend. Ik heb geen momenten gehad dat ik niet begreep hoe het verhaal precies in elkaar zat.

E) Ik was wel nieuwsgierig naar de afloop van het verhaal. Ik was erg benieuwd of het goed zou

aflopen met Jona. Ik hoopte heel erg dat hij na de oorlog een goed leven zou lijden omdat hij dat

echt verdiende.

F) De ‘tweede laag’ van het verhaal kwam duidelijk naar voren; ik vond het thema duidelijk

uitgewerkt. Toen ik erachter kwam dat de schrijver zelf de hoofdpersoon in het verhaal was,

begreep ik meteen dat het de bedoeling van Jona Oberski om was om zijn belevenissen met de

wereld te delen zodat mensen zich konden inbeelden hoe het voor een kind was om de Tweede

Wereldoorlog mee gemaakt te hebben.

G) De motieven zijn voor mij makkelijk te vinden en deze kan ik uitleggen aan de hand van het

thema. Doordat Jona nog zo jong is, begrijpt hij niet wat er allemaal gaande is tijdens de oorlog. Ook

moet hij zich veel sneller volwassener gedragen dan normale kinderen op die leeftijd. Dit is ook de

reden dat Jona vaak tegen zichzelf zegt dat hij geen klein kind meer is. In het citaat hieronder word

dat duidelijk.

Citaat: ‘Ik zei dat ik geen klein meer was en dat ik beloofd had niet meer te klikken en dat het niet zou vertellen’

Emotionele argumenten:

Het stuk dat Jona zijn vader opzocht in het ketelhuis zal ik niet vergeten. Ik vind het een nare gedachte dat er in de oorlog zo met mensen om is gegaan. Dat dode mensen werden gewoon op een stapel gegooid.

Citaat: ‘Toen zag ik de dode mensen. Er lagen lakenpakken. Uit sommige staken ledematen. Er lagen blote mensenlijven’

Wat mij ook opviel is dat er door mensen zonder dat het moest, zomaar voor andere kinderen werd gezorgd. Ik vind dat een mooie gedachte, omdat eenzame kinderen hierdoor toch nog wat liefde kregen.

Intentionele argumenten:

A) Dit is het motto:

"gras, in een blauwe theepot,

Apart, tussen het groeiend

Uitbloeiend, doorlevend gras groeit"

Hierin wordt precies beschreven hoe Jona zich voelt. Als jongetje zonder ouders alleen tussen de rest van de overlevenden, moet hij zorgen dat hij zijn leven weer verder zelfstandig invult. Jona is net als gras. Het groeit overal. 

B) Jona Oberski wil aan de lezer laten zien dat de Tweede Wereldoorlog een verschrikkelijke tijd is

geweest. Dit doet hij door zijn eigen belevenissen uit zijn jeugd te vertellen in verhaalvorm. Ik denk

dat Jona Oberski door middel van dit verhaal ervoor wil zorgen dat het besef van de vreselijke tijd

tijdens de Tweede Wereldoorlog van mensen groter word. Dit mag namelijk nooit meer gebeuren.

C) Ik vind dat Jona Oberski er goed in geslaagd is om zijn bedoeling van het verhaal duidelijk te

maken. Ik was er namelijk snel achter gekomen wat zijn bedoeling was.

Morele argumenten:

Ik vind het lastig om de keuzes van Jona te beoordelen. Omdat hij nog zo klein is, heeft hij nog geen

verstand van bepaalde dingen. Hij snapt zelfs nog niet wat er precies gaande is tijdens de Tweede

Wereldoorlog. Ik zou op bepaalde momenten andere keuzes hebben gemaakt dan Jona,

maar dat komt omdat ik ouder ben en omdat ik meer van alles afweet dan Jona. Bijvoorbeeld

wanneer hij zijn vader in het ketelhuis opzoekt. Ik zou zelf nooit het ketelhuis in zijn gegaan, omdat

ik weet dat hier lijken worden opgeslagen. Jona weet dit niet en gaat toch naar binnen. In het citaat

hieronder wordt de onwetendheid van Jona duidelijk.

Citaat: ‘Ik zei dat ik het wel wilde doen, maar dat ik helemaal niet wist wat er in het ketelhuis was’

Realistische argumenten:

Ik vind het een goed boek, omdat het de werkelijkheid goed weergeeft. Dit komt omdat het

waargebeurd is. Het verhaal is namelijk geschreven aan de hand van de belevenissen van de

schrijver.

Vernieuwingsargumenten:

Het boek was voor mij totaal anders dan de boeken die ik normaal lees. Dit was de eerste keer dat ik

een boek over de Tweede Wereldoorlog las. Ik ben blij dat ik het heb gelezen, omdat ik nu meer over

alle vreselijke gebeurtenissen uit de oorlog weet. Ik besef nu meer dat ik gelukkig moet zijn met de

omstandigheden waarin ik leef.

Stilistische argumenten:

Ik vond de schrijfstijl interessant. Het was apart om te zien hoe kinderen nadenken. Het viel mij

bijvoorbeeld op dat kinderen heel letterlijk zeggen wat ze zien, zoals in het citaat hieronder.

Citaat: ‘Misschien krijgen we morgen, als het licht wordt, wel een brief van pappie’

Door het de kinderlijke schrijfstijl werden er helemaal geen moeilijke woorden gebruikt. Dit vond ik

fijn, omdat ik het verhaal hierdoor goed begreep.

Als cijfer geef ik het boek een 7.5

Gemaakt door: Lotte Burgers

Klas: V4B

Datum: 14 december 2013